قراردادهای هوشمند تا ۵ سال آینده می‌تواند جایگزین ۴۰ درصد تصمیمات اجرایی دولت باشد

متن کامل این گفت‌وگو را اینجا بشنوید

به گزارش پیوست، دبیر بنیاد ققنوس و بنیان‌گذار توسن در گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی پیوست که با حمایت شرکت خدمات انفورماتیک برگزار می‌شود در مورد جایگاه بلاک‌چین در کشور در ۵ سال آینده گفت: «افرادی از سازمان برنامه و بودجه کشور بر اساس نکاتی که در سمینارها شنیده بودند از ما دعوت کردند تا برای اختصاص بودجه اعتباری بر مبنای بلاکچین صحبت کنیم. این موضوع به من نشان داد که در ۵ سال آینده این امکان وجود دارد که دولت بتواند سطوح تصمیم‌سازی اجرایی را با قرارداد هوشمند جابه‌جا کند. سطح بزرگی از اقدامات روزانه دستگاه‌های اجرایی ما تصمیماتی است که در حال احراز یک سری شرایط است و براساس آن فقط بله و خیر می‌گوید.ما ادعا می‌کنیم که  تا ۵ سال آینده بیش از ۴۰ درصد دولت را می‌توان با smart contract جایگزین کرد و به سطح اعتماد خوبی در بین مردم برسیم.»

اولین سوالی که از فاطمی پرسیده شد در مورد علت حضور او در عرصه رمزارز‌ها بود. فاطمی در پاسخ اعلام کرد: «سال ۹۵ از خدمت در بانک ملی کناره‌گیری کردم و مدت ۲-۳ ساله به مطالعه‌ و کار در فضای استارت‌آپی روی آوردم. این گپ‌وگفت با نسل بعدی‌ها باعث شد تا یکی دو تا از این ایده‌ها را به سمت اجرایی شدن نزدیک کنیم یا برای آن ساختارسازی کنیم.»

بنیاد ققنوس

مهم‌ترین سوالی که در ابتدای این بحث پرسیده شده این بود که بنیاد ققنوس چیست و چرا انقدر روی غیرانتفاعی بودن و غیرصنفی بودنش تاکید شده است.

ولی‌الله فاطمی به عنوان دبیر این بنیاد پاسخ داد: «هر شبکه بزرگی نیاز به یک تیم توسعه بنیاد دارد که حتما باید بی‌طرف و غیرتجاری باشد. چرا که در حال توسعه زیرساخت هستند و آنجا افراد جدیدی که اضافه می‌شوند با نگاه توسعه زیرساخت می‌آیند.» او افزود: «شرکت ققنوس را در کنار بنیاد ایجاد کردیم تا بتواند مانند باقی میزبان‌ها توسعه Use-Caseها را دنبال کند. اما هدف بنیاد این است که زیرساخت شبکه ما را توسعه دهد. بنیاد باید بتواند با عضوگیری میزبان‌های جدید سعی کند پشتوانه شبکه و پایداری شبکه را زیادتر و شبکه را بین‌المللی کند.»

به گفته فاطمی در حال حاضر علاوه بر ۶ عضو قبلی این بنیاد یعنی بانک پارسیان، شرکت فناوری تک وستا (توسن)، فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد (فناپ)، داده‌ورزی سداد، گروه بهسازان فردا و فناوری‌های اطلاعاتی و مالی توزیع‌شده یکتا ققنوس پارس، بانک تجارت هم در حال اضافه شدن است و مذاکره با بانک آینده هم شروع شده و قرار است تا آخر امسال تعدادی میزبان غیربانکی اضافه شود تا کاربردهای غیربانکی هم در بنیاد ققنوس پیگیری شود.

دبیر بنیاد ققنوس با اعلام این که هدف اولیه این که بانک‌ها دور هم جمع شدند این بود که با بودجه محدودی که هرکدام می‌گذارند بتوانیم عمق تجربه را بیشتر کنیم، گفت: «هنوز نمی‌شود انتظار داشت که تک تک بانک‌ها در میزبانی خود، علاوه بر ققنوس هزینه سنگین انجام دهند. این موضوع توجیه دارد وقتی ما هنوز در حال بسترسازی و بررسی کاربردهای(case) مختلف هستیم.» او ادامه داد: «فرض ما این است که هر کیسی را اولین بار در ققنوس اجرایی کنیم تا موانع، چالش‌ها و ریسک‌های آن مشخص شود و بعد از آن که توانست عملکرد خود را اثبات کند حوزه تجاری‌سازی آن به میزبان‌های بنیاد داده خواهد شد تا کیس‌های عملیاتی بزرگ را روی آن پیاده‌سازی کنند.»

یکی از سوالات متعددی که از سمت کاربران شبکه‌های اجتماعی مطرح شده این بود که چرا با وجود رمز‌ارز‌های بین‌المللی که در دسترس‌تر، قابل اعتماد‌تر با امکانات بیشتر و پیش‌بینی پذیرتر هستند باید به توکن‌های ققنوس اعتماد شود. چه چیزی است که این توکن‌ها را ارزشمند می‌کند؟

فاطمی در پاسخ توضیح داد: «به شخصه بیشتر به StableCoinها اعتقاد دارم یعنی رمزارز‌هایی که پشتوانه آن دارایی واقعی است. بیت‌کوین یا اتریوم پشتوانه‌ای ندارد. البته نوسانات خودش را هم دارد ولی استیبل‌کوین با یک پشتوانه جدی مثل طلای آب شده یا الماس کار می‌کنند. این‌جا اصل دارایی وجود دارد و این که چقدر نوسانات ارزی، تورم و ارزش‌های متفاوت به آن اضافه شود به نیاز بازار مربوط می‌شود.» فاطمی افزود: «در فضای غیر سرمایه‌گذاری ریسکی، مخصوصا در فضای حاکمیت‌ها، استیبل‌کوین‌ها جایگاه متفاوت‌تر و بهتری را خواهد گرفت.»

فاطمی معتقد است نوسانات شدید بیت‌کوین نمی‌تواند آن را به یک ابزار معامله تبدیل کند و بیشتر به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود اما اگر به‌دنبال ابزاری برای معامله باشیم پس باید به‌دنبال یک رمزارز پایدار با یک روند قابل پیش‌بینی و قابل مدل‌سازی باشیم.

توکن آب‌پارس

دی ماه سال گذشته بود که بنیاد ققنوس از توکن آب‌پارس رونمایی کرد. سردبیر ماهنامه پیوست در خصوص جزئیات بیشتر این طرح و این توکن سوال پرسید.

دبیر بنیاد ققنوس در پاسخ برای آن که این مفهوم را به زبانی ساده بیان کند مثالی از وضعیت کشاورزی سنتی در ایران زد. او گفت: «در بسیاری از مناطق روستایی و کشاورزی کشور مفهومی به نام حق‌آبه وجود دارد. حق‌آبه یک سهمی از آب است که به‌اندازه یک مدت زمانی مثلا یک ساعت در هفته شما مالک آب هستید و می‌توانید آب را در هر نقطه‌ای توزیع دهید. این مالیکیت در یک کاغذ دست‌نوشته‌ای بین دو یا چند نفر تقسیم می‌شود.» فاطمی ادامه داد:‌ «سال‌هاست که این زیرساخت دستی و سنتی در حال اجرا شدن است. فرض کنیم از این به بعد جوی آب نداریم. لوله‌های آب، فلکه‌ها و شیر‌ها همگی هوشمند شدند. اینجا که نمی‌شود با یک دستنوشته کاغذی به آن لوله هوشمند فهماند که نوبت کیست. این جا باید یک ابزار دیجیتال وجود داشته باشد.»

فاطمی اعلام کرد که این Use-Case در حال حاضر در یک منطقه‌ای از سمنان روی ۶۰۰ چاه اجرایی شده است و نه تنها توزیع هوشمند آب را اجرایی کردیم بلکه انتقال مالکیت از طریق انتقال توکن هم اجرایی شده است. به گفته دبیر بنیاد ققنوس این مثال کوچکی است از این که اگر قرار است IoT زندگی انسان‌ها را از طریق مالکیت فردی جابجا کند راهی جز توکن دیجیتال ندارد.

توکن پیمان

سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به این که بانک مرکزی نگران ابزار پرداخت شدن توکن پیمان بود اما به نظر می‌رسد بیشتر شبیه به یک ابزار سرمایه‌گذاری است از هدف اصلی بنیاد ققنوس در ایجاد توکن دیجیتال پرسید.

فاطمی در پاسخ اعلام کرد: «توکن پیمان یک ابزار سرمایه‌گذاری خرد است. هدف این است که مردم در لحظه بتوانند یک سرمایه‌گذاری خرد حتی با هزار تومان انجام دهند و توکن طلا یا توکن الماس بخرند که می‌تواند با ریسک کمتر بازدهی بیشتری از سپرده‌گذاری بانکی داشته باشد. این می‌تواند از نتایج زیرساخت شبکه ققنوس باشد.»

فاطمی در خصوص انتشار بیانیه برای توکن پیمان توضیح داد:‌«سپیدنامه ما براساس پیش‌نویسی که بانک مرکزی سال ۹۷ صادر کرده بود تنظیم شد. بنابراین برداشت ما این بود که بانک مرکزی در این زمینه نظر مساعد خواهد داشت که بانک‌ها با پشتوانه طلا شروع به توکنازیز کردن دارایی‌ها کنند.»

او افزود: «حجم سنگینی نزدیک به یک میلیارد تومان میزان توکن و صد تن هم طلا به‌عنوان پشتوانه برآورد کردیم که طی ۵ سال بتوانیم ۵ درصد سهم عمده از این زیرساخت را در کشور داشته باشیم که طبق ارزیابی‌های شرکت‌های مشاوره‌ای قرار است اقتصاد بلاکچینی سهمی در GDP بگیرد.»

آنطور که فاطمی توضیح داد هدف آن‌ها تمرین UseCase‌های بلاکچین، دفتر کل‌های توزیع‌شده و اسمارت کانترکت بوده و هست اما برخی نگران شدند که این رمزارز خودش را جایگزین CBDC (پول دیجیتال بانک مرکزی) می‌کند یا یک بانک مرکزی خصوصی ایجاد می‌کند.

دبیر بنیاد ققنوس ادامه داد: «من اعتقاد دارم بلاکچین اصل تحولی که قرار است ایجاد کند، از فضای بانکی شروع می‌شود و به فضای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی می‌رسد. درهم گسیخته بودنش در بحث تصمیم‌سازی است که ما از یک حالت متمرکز خارج شویم و به مجموعه‌ای از تیم‌های کارشناسی اعتماد کنیم.  برای مثال وقتی یک نفر می‌خواهد خانه‌ای خریداری کند به چند بنگاه سر می‌زند و در نهایت با توجه به نیازی که دارد تصمیم‌گیری می‌کند. اما در فضای بلاکچین یک باره صد کارشناس نظر می‌دهند و بر اساس آن اجماع شما اطمینان بیشتری داری. اینجا قرار است اصل فرهنگ‌سازی رخ دهد.»

توکن موبایل ۱۰

سردبیر ماهنامه پیوست به سوال یکی از کاربران اشاره کرد و پرسید ارز دیجیتال با پشتوانه طلا چه تفاوتی با ارزی مثل ریال در بانکداری الکترونیکی دارد؟

فاطمی در پاسخ به این سوال گفت: «فرض این است که بانک مرکزی ارز دیجیتال ریال را به‌عنوان یک ابزار پرداخت برای خرید‌های خرد ارائه می‌کند. ابزاری که ما در شبکه ققنوس داریم قابلیت پرداخت ندارد و اگر هم ببینیم که برای این منظور استفاده می‌شود خودمان جلوی آن را می‌گیریم. جدای از آن ریال بحث سرمایه‌گذاری ندارد و یک ریال در طول زمان یک ریال است. اما یک توکن پیمان یا یک توکن الماس با توجه به دارایی که پشت آن است قدرت و ارزشش در طول زمان عوض می‌شود و این می‌تواند تفاوت‌های سرمایه‌گذاری خودش را داشته باشد.»

سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به توکن‌هایی مانند موبایل ۱۰ که هر توکن ارزشی معادل یک شارژ ۱۰ هزار تومانی داشت و به هیچ اپراتوری هم وابسته نبود و همینطور توکن املاک که با همکاری بانک ملت شروع به فعالیت کرد این سوال را مطرح کرد که آیا هدف اصلی شما بیشتر از آن که تجاری‌سازی باشد پیاده‌سازی این طرح‌هاست.

دبیر بنیاد ققنوس این سوال را اینگونه پاسخ داد: «این که ما به‌صورت مستقیم در مورد مزایای تک تک توکن‌ها تبلیغ نکردیم از اشکالات ما است و در ابتدا هم قرار بر این بود که بانک‌های میزبان در اپلیکیشن‌های خود کاربرانشان را به استفاده از این توکن‌ها تشویق یا هدایت کنند.» او افزود: «مجموع سهامداران ما حدود ۴۰ میلیون کاربر در اپلیکیشن‌های بانکی خود دارند و تصور ما این بود که نیازی به تبلیغ دوباره نیست.» به گفته فاطمی اخیرا اپلیکیشن تاپ شروع به این کار کرده و در آینده نزدیک سایر اپلیکیشن‌های بانک‌های سهام‌دار کیف‌ققنوس را اضافه می‌کنند و هدف تجاری‌سازی محقق خواهد شد.

فاطمی در خصوص توکن شارژ موبایل ۱۰ نیز توضیح داد: «برخی از توکن‌ها هستند که تنها به‌عنوان ابزار و Utility کاربرد دارند. کسانی که در آینده قرار است فعالیت‌های بانکی خود را با کیف پول ققنوس انجام دهند می‌توانند از طریق این توکن فارغ از این که چه سیمکارتی مرتبط با چه اپراتوری دارند اقدام به دریافت شارژ کنند و این شارژ روی همه اپراتور‌ها کار می‌کند. هدف این است که یک ابزاری مانند خرید شارژ هم در کیف پول ققنوس وجود داشته باشد تا کاربران راحت‌تر نیاز‌های اولیه خود را برطرف کنند. از آن‌جایی که ما نمی‌توانیم با توکن پیمان پرداخت داشته باشیم از طریق ریال توکن موبایل ۱۰ را ایجاد کردیم.»

میزان همکاری میزبان‌ها

سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به صحبت‌های فاطمی در آخرین نشست خود مبنی بر درخواست همکاری بیشتر از سهامداران و همچنین درخواست صدور و پذیرش توکن دیجیتالی در زمینه احراز هویت، این سوال را مطرح کرد که آیا نتایج مورد نظر از شراکت با این مجموعه‌ها حاصل شده است؟ فاطمی در پاسخ توضیح داد: «ما در دور جدید توکن‌ها به سمتی می‌رویم که بتوانیم در ماهیت خدمات‌رسانی از سهامداران کمک بگیریم. برای مثال قابلیت اشتراک‌گذاری وثیقه بین بانک‌ها موضوعی است که بین چند بانک در حال پیشبرد آن هستیم. قوه‌قضائیه هم از این اتفاقات استقبال و ما را حمایت می‌کند. موارد دیگری هم مانند سفته و برات هستند که دیجیتالی شدن آن‌ها می‌تواند تعهد دو طرفه قابل استناد و رسمی بدون دخالت نظام بانکی را فراهم کند.» دبیر بنیاد ققنوس اعلام کرد این رویکرد‌ها کمک می‌کند تا حاکمیت ما را به عنوان یک ابزار قبول کند.

سوال بعدی سردبیر ماهنامه پیوست از دبیر بنیاد ققنوس این بود که با تجربه‌ای که از شبکه بانکی کشور دارید فکر می‌کنید اگر توکن ریال عرضه شود پیاده‌‌سازی آن به مجموعه‌ای مانند ققنوس داده می‌شود؟

فاطمی در پاسخ با اعلام این که انتظار چنین چیزی را ندارند گفت: «برای این کار دو راه وجود دارد. یا دوستان باید به‌صورت متمرکز شروع به پیاده‌سازی کنند. یا اینکه به شبکه‌های موجود واگذار کنند که با نظارت آن‌ها این کار انجام شود.» او ابراز امیدواری کرد تا حتی به‌صورت تمرینی هم که شده این کار را انجام دهند تا ابزار خرید به صورت دیجیتالی از طریق توکن فراهم شود. به عقیده فاطمی این اشکال در حاکمیت وجود دارد که به هر چیز جدیدی که مطمئن نیست به عنوان تهدید و تخریب نگاه می‌شود ولی خوشبختانه این فضای سندباکسی که ایجاد شده به اطمینان‌بخشی و اعتمادسازی کمک می‌کند.

سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به بخش دیگری از بیانیه دبیر بنیاد ققنوس این سوال را مطرح کرد که آیا شما احساس می‌کنید در مدیریت کلان پولی و مالی کشور همراهی با مسائلی از قبیل توکن دیجیتالی وجود ندارد؟

فاطمی توضیح داد: «نگرانی من این است که حاکمیت و مشخصا بازار پولی و سرمایه به حالت نیابتی نزدیک شده است. این قابل قبول نیست و باید اجازه داده شود که افراد نیازشان را خودشان برطرف کنند. چرا حاکمیت فقط چیزی که احساس می‌کند نیاز است را اجرا می‌کند.»

انتخابات نصر تهران

سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به مشکلاتی که برای برگزاری انتخابات سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای استان تهران که بر بستر بلاکچین توسط بنیاد ققنوس اجرایی شده بود پیش آمد از میزان آمادگی و قابلیت اجرای کلان این ابزار‌ها پرسید.

فاطمی در پاسخ با اشاره به این موضوع که به علت حضور اعضای ققنوس در هیات مدیره فعلی نصر تهران، تنها اجازه پیاده‌سازی انتخابات شهرستان‌ها را داشتند و انتخابات تهران را یک شرکت دیگر برگزار کرد اعلام کرد:‌ «همیشه در بحث تئوری شاید این آمادگی‌ها وجود داشته باشد اما تا زمانی که به‌صورت عملیاتی اجرایی نشود مشکلات آن مشخص نمی‌شود. ما باید به‌مرور زمان به این‌ موارد بپردازیم. حالا نه انتخابات ریاست جهموری اما برای مثال می‌توانیم انتخابات شوراها را بر بستر بلاکچین پیاده‌سازی کنیم.»

سردبیر ماهنامه پیوست نظر دبیر بنیاد ققنوس در مورد رمزارز‌های خارجی و ماینینگ را پرسید. فاطمی در پاسخ اعلام کرد: «اگر ماینینگ را به عنوان یک ابزار تجاری نگاه کنیم من با آن موافقم. ماینینگ یک کسب‌وکار است که کمک می‌کند به جای برق خام فروشی، بیت‌کوین تولید کنیم و در لحظه پول در اختیار خودمان باشد. ولی از این نظر که اقتصاد ما و معاملات ما روی بیت‌کوین باشد موافق نیستم. ما می‌توانیم یک ارزی را با پشتوانه همین طلا درست کنیم و از آن استفاده کنیم و حتی آن را به بیرون از کشور نیز عرضه کرد. بجای آن که روی دلار و یورو با کشور‌های دیگر تهاتر و تسویه انجام دهیم، می‌توان از یک نظام واحد آنلاین و سریع دور از بحث‌های تحریمی استفاده کرد.»

سندباکس‌ها

سردبیر ماهنامه پیوست از زبان یکی از کاربران از دبیر بنیاد ققنوس پرسید که کدام توکن‌‌ها غیرمتمرکز و محدود هستند؟ فاطمی از توکن پیمان نام برد و توضیح داد: «هر ۶ میزبان ما طلای پشتوانه پیمان را جداگانه نگه‌داری می‌کنند و کاربران امکان ارائه توکن برای بازخرید دارند و همه این ۶ میزبان متعهد به بازخرید هستند. امیدواریم در آینده با انکر بین‌المللی، در خارج از کشور نیز پیمان خرید یا بازخرید شود و همچنین  به‌وسیله سایز رمزارز‌های بین‌المللی نیز خرید و بازخرید داشته باشد.»

سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره صحبت‌های یکی از اعضای بنیاد ققنوس در مورد ارز دیجیتال بانک مرکزی که حداقل از ۳ سال دیگر از فاز آزمایشی خارج خواهد شد این سوال را مطرح کرد که وقتی در دنیا اقتصاد‌های پیشرفته و بزرگ با احتیاط در این زمینه قدم برمی‌دارند ما نباید در این زمینه با احتیاط بیشتری قدم برداریم؟

فاطمی در پاسخ گفت: «قرار نیست ارزشی تغییر کند که در نهایت اقتصاد تهدید شود. ما فقط می‌خواهیم شکل پول را عوض کنیم. قرار است که پول کاغذی به پول دیجیتالی تبدیل شود و تبادل آن در یک فضای Peer to Peer انجام شود. وقتی یک موضوعی می‌خواهد در فاز ملی ورود کند، ۲ سال یا ۳ سال زمان کاملا منطقی است.»

سردبیر ماهنامه پیوست در مورد ماجرای سندباکس به دبیر بنیاد ققنوس گفت: «شما ادعا کردید که ریسک صددرصدی را قبول می‌کنید تا کسب‌وکار‌های جدید وارد حوزه بلاکچین شوند و از طرفی کلی نهاد ناظر برای سندباکس شما قرار داده‌اند. ماجرا چیست؟»

فاطمی با اعلام این که تقاضای این کار از خود استارت‌آپ‌ها شروع شد گفت: «کمتر از ۶ ماه این موضوع در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید. انتظار ما این بود که شورای عالی فضای مجازی به عنوان بالاترین نهاد حاکمیتی در این زمینه، یک کمیته از افراد کارشناس و نوآور درست کند که برای استارت‌اپ‌هایی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند چارچوب طراحی کند. اما اکنون کمیته‌ای درست شده که در آن ۸ سازمان مختلف امروز در حال صدور دستور‌العمل هستند که به چه شکل کار انجام شود یا نشود.»

به گفته فاطمی طبق مصوبات و قانون در سندباکس استارت‌آپ اجازه ندارد که قانون را کنار بگذارد بلکه فقط دستور‌العمل‌های دستگاه‌ها را می‌تواند نادیده بگیرد تا بتواند ایده‌اش را اجرا کند. اگر این استارت‌اپ در آخر آزمون توانست ثابت کند که این میزان اثربخش‌تر بوده و به این اهداف رسیده، می‌تواند از دستگاه‌ها درخواست دستورالعمل جدید کند. حالا قرار است استارت‌ زیر نظر دستگاهی فعالیت کند که هر روز یک دستور‌العمل جدید صادر می‌کند و استارت‌آپ قرار است همان دستور‌العمل‌ها را به چالش بکشد.

ویدئوی کامل این گفت‌وگو را از طریق لینک زیر و در اینستاگرام پیوست مشاهده کنید:

قسمت هفتم شبانه‌های پیوست با حضور ولی‌الله فاطمی، دبیر بنیاد ققنوس و بنیان‌گذار توسن

لینک مشاهده شبانه‌های پیوست

قسمت ششم شبانه‌های پیوست با حضور علی آجودانیان، مدیرعامل ویرگول

قسمت پنجم شبانه‌های پیوست با حضور مهدی انجیدنی، مدیرعامل پیام‌رسان گپ

قسمت چهارم از فصل دوم شبانه‌های پیوست با حضور محمد فرجود، مدیرعامل سازمان فاوای شهرداری تهران

قسمت سوم از فصل دوم شبانه‌های پیوست با حضور امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران