مروری بر سویه‌های تاریک انحصار پلتفرم: همه‌ چیز مال برنده

کسب‌وکارهای مبتنی بر پلتفرم‌ مانند آمازون، گوگل و فیس‌بوک، بر بازارهای هدف‌شان تسلط یافته‌اند. با افزایش محبوبیت این پلتفرم‌ها، ارزش کاربری آنها افزایش می‌یابد و چرخه‌ای ارزشمند شکل می‌گیرد که در آن کل شبکه حول محور آنها تجمع می‌کند. موفقیت این پلتفرم‌ها به نفع مصرف‌کننده‌ها تمام شده است چراکه هزینه خدمات کاهش و دسترسی به خدمات داده‌محور افزایش یافته است؛ اما این وضعیت سازوکار «همه‌ چیز مال برنده» را به وجود آورده است، طوری که پلتفرم‌های مذکور انحصار بازار را در دست گرفته‌اند و از ورود تازه‌واردها جلوگیری کرده‌اند و بازار را از دست پلتفرم‌های غالب قبلی ربوده‌اند. کاربران برای دریافت خدمات بهتر به این پلتفرم‌ها روی آورده‌اند اما اثر شبکه‌ای (Network Effects) قدرتمند در نتیجه این فرایند، اکوسیستم را در معرض خطر قرار داده‌. پلتفرم‌های قدرتمند در روزهای اولیه خود خدمات ارزشمند به کاربران ارائه و به ‌سرعت رضایت آنها را جلب می‌کردند؛ اما گشاده‌دستی آنها به‌طور روزافزون به سلطه شباهت پیدا کرده است. این پلتفرم‌ها تعاملات را امکان‌پذیر ساخته‌اند، فضای بازارها را بازتر کرده‌اند و بهره‌وری را برای مشتریان و فروشندگان به یک اندازه افزایش داده‌اند، اما توجه بازرسان را نیز به خود جلب کرده‌اند. داده به ارز تبدیل شده و این پلتفرم‌ها انحصارش را در دست دارند. پلتفرم‌های نرخ‌شکن وضعیتی که در بالا ترسیم شد کاربست‌های تجاری نرخ‌شکنانه را پدید آورده است که در آن، شرایط و قوانین خاص پلتفرم‌های قدرتمند بر اکوسیستم کسب‌وکار تحمیل می‌شود. پلتفرم‌ها با تقویت سلطه‌شان بر بازار، قراردادهای مبتنی بر «مشتری ممتاز» را از شرکایشان در اکوسیستم درخواست می‌کنند. این مساله در اصل به این معنی است که شریک تجاری باید بهترین شرایط و قیمت‌های ممکن را به پلتفرم‌ها پیشنهاد دهد؛ مثلاً آمازون ممکن است از برخی فروشندگان خود درخواست کند بهترین قیمت‌هایی را که در هر مجرای آنلاینی می‌گذارند برای کالاها پیشنهاد دهند. با افزایش سهم دادوستد مبتنی بر پلتفرم‌های مسلط،...