بانک‌های صادرات و تجارت، برات الکترونیکی تامین مالی صادر میکنند
بانک مرکزی برای توسعه ابزارهای تأمین مالی زنجیرهای امکان صدور «برات الکترونیکی تامین مالی زنجیره…
۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
چرا سود PSPها کم شده است؟ وقتی دخل و خرج پرداختی‌ها همخوانی ندارد
۶ شهریور ۱۴۰۱
زمان مطالعه : ۶ دقیقه
تاریخ به‌روزرسانی: ۷ شهریور ۱۴۰۱
صورت‌های مالی شرکت‌های پرداخت الکترونیکی (PSP) نشان می‌دهد این شرکت‌ها در ماه‌های اخیر با افت شدید سود عملیاتی مواجه شده‌اند. فعالان این شاخه از صنعت پرداخت می‌گویند ثابت ماندن کارمزدهای پرداختی در حالی که هزینه تامین سخت‌افزار و نیروی انسانی به شدت افزایش یافته، عامل اصلی کاهش سود این شرکت‌هاست.
به گزارش پیوست، صورت‌های مالی شرکت‌های PSP حاضر در بازار سرمایه ایران که فعالیت‌های سه‌ماهه یا ۶ماهه آنها را منعکس می‌کند، نشان می‌دهد این شرکت‌ها هرچند افزایش درآمدهای عملیاتی را در حساب‌های خود ثبت کرده‌اند، اما با کاهش سود عملیاتی و سود خالص مواجه شده‌اند. این در حالی است که سهم بازار این شرکت‌ها نیز تغییر عمده‌ای نسبت به دوره‌های قبلی پیدا نکرده است.
کارشناسان حوزه پرداخت الکترونیکی می‌گویند دلیل این کاهش سود، ثابت ماندن کارمزدهای پرداختی است آن هم در شرایطی که در سال‌های اخیر هزینه تامین سخت‌افزار پرداخت و هزینه نیروی انسانی به شدت افزایش یافته است.
درآمدهای ریالی و هزینه‌های دلاری
هم‌اکنون پنج شرکت PSP در بورس و فرابورس حضور دارند و شرکت پرداخت الکترونیکی پاسارگاد نیز در حال پیوستن به این جمع است. همچنین شرکت پرداخت الکترونیکی پارسیان کیش که در زمینه تامین سخت‌افزار پرداخت الکترونیکی فعالیت می‌کند، تقریباً به رونق این کسب‌وکار وابسته است.
آمارهای دوره‌ای شاپرک نشان می‌دهد این پنج شرکت پرداختی نزدیک به ۷۵ درصد تعداد تراکنش‌های ماهانه و نزدیک ۷۰ درصد مبلغ تراکنش‌های الکترونیکی ماهانه را در اختیار دارند.
همچنین تمامی این PSPها در اولین لایه سهامداری خود به بانک‌های مختلفی وابسته هستند؛ اما نگاهی به صورت‌های مالی این شرکت‌ها و مقایسه اعداد و ارقام این صورت‌ها با مدت مشابه در سال گذشته بیانگر کاهش سود آنهاست. غیر از به‌پرداخت ملت، بقیه شرکت‌ها کاهش سود عملیاتی و سود خالص هر سهم را ثبت کرده‌اند. در همین حال تجارت الکترونیک پارسیان کیش، ۴۴ درصد کاهش درآمد علمیاتی داشته که می‌تواند نشانگر اشباع بازار باشد.
صادق فرامرزی، مدیرعامل سابق کارت اعتباری ایران‌کیش، درباره علل این کاهش سود می‌گوید: «به نظر بنده غیر از این باشد جای تعجب دارد. از چند جنبه می‌شود این را بررسی کرد. یکی بحث منابع انسانی است. بحث خروج نیروهای نخبه از کشور یا از شرکت‌ها به شرکت‌های پرپول‌تر، به شرکت‌هایی که وابستگی جدی به نیروهای تخصصی دارند صدمه زده است. همین‌طور عمر کوتاه مدیریت در سازمان‌ها و PSPها که در سال‌های اخیر خیلی زیاد شاهد آن هستیم باعث شده است حتی بعضی از شرکت‌ها از نیروهای خلاق در لایه مدیریت هم خالی شوند و از همین روست که ما در حوزه PSPگری خیلی کارهای خلاقانه نمی‌بینیم.»
فرامرزی موضوع دوم را درآمدزایی شرکت‌ها می‌داند که هم به دلیل دریافت مالیات، تعداد تراکنش‌ها کمتر از پیش‌بینی‌های اولیه افزایش پیدا کرده و هم با ثابت ماندن کارمزدها، عملاً افزایش چندانی ندارد. او در این باره می‌گوید: «پدیده کارمزد دادن به جایی رسیده است که عمده درآمد PSPها به کسانی که این سرویس را به رایگان می‌گیرند پرداخت می‌شود؛ یعنی جدا از اینکه پذیرنده بابت سرویسی که می‌گیرد پولی پرداخت نمی‌کند بلکه درآمد اصلی PSP را هم می‌گیرد؛ و این رقابت ویرانگری که در سال‌های گذشته بین PSPها راه افتاده، به نظر بنده الآن نتیجه خود را نشان داده است. از سوی دیگر کارمزد شاپرکی که مهم‌ترین قسمت درآمد PSPهاست در طول هشت سال گذشته تغییری نکرده و به رغم اینکه میزان رشد تراکنش‌ها را شاهد بوده‌ایم نرخ کارمزد تغییر نیافته و افزونه درآمدی که با افزایش تراکنش‌ها اتفاق افتاده، با افزایش هزینه‌ها از بین رفته است.»
رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک نصر تهران، نیز به افزایش هزینه تامین سخت‌افزار اشاره می‌کند: «در سال‌های گذشته اگر هزینه‌های پی‌اس‌پی‌ها را نگاه کنیم، به صورت دلاری افزایش یافته؛ اما از آن طرف درآمدهای آنان که کارمزدهای شاپرکی است تغییری نکرده و مبلغ کارمزد ثابت مانده. تنها جایی که شرکت‌های پی‌اس‌پی‌ها توانستند یک مقدار خودشان را نجات بدهند افزایش تعداد تراکنش‌های پرداختی بوده منتها به نظر می‌رسد به یک نقطه‌ای رسیده‌ایم که شتاب افزایش تعداد تراکنش‌ها به اندازه‌ای نیست که افزایش هزینه‌ها را پوشش دهد.»
او آینده این صنعت را چندان روشن نمی‌بیند: «من حتی در یک حالت بدبینانه پیش‌بینی می‌کنم شاهد یک بن‌بست جدی در صنعت پرداخت باشیم؛ البته ممکن است برخی از شرکت‌ها با توانگری مالی بالا، پایداری بالا و تاب‌آوری بالاتر نسبت به بقیه، کمتر دچار مشکل شوند؛ یا شرکت‌هایی که هزینه بیشتری دارند دچار آسیب بیشتری شوند اما این نشانه‌ای از رسیدن به یک نقطه حساس در صنعت پرداخت ایران است و مدل کارمزدی دیر یا زود باید تغییر کند.»
نبود خلاقیت
اما در کنار آن دسته از فعلان که ثابت ماندن کارمزدها در مقابل افزایش هزینه‌ها را دلیل اصلی این وضعیت به حساب می‌آورند، دیگرانی هم هستند که می‌گویند PSPها باید به فکر راه‌حلی برای مشکل خود باشند چون این بازار دیگر کشش سودهای قبلی را ندارد.
ابراهیم حسینی‌نژاد، مدیرعامل فن‌آوران انیاک، از این دست است که می‌گوید PSPها باید به دنبال راه‌های جدید خلق ثروت باشند: «این بازار به یک اشباع خوبی رسیده و رشدهایی که در سال‌های گذشته در حوزه عملیاتی برای این شرکت‌ها متصور بودیم، دیگر اتفاق نمی‌افتد. در حوزه عملیاتی و تراکنش، با توجه به نرخ تورم، هزینه‌های مختلف این شرکت‌ها رشد داشته و بخش عمده هزینه‌های این شرکت‌ها به منابع انسانی ارتباط دارد که یک رشد بالای ۴۰ درصدی را تحمل کرده است. از طرفی هزینه اقلامی مانند کاغذ و POS و غیره رشدهای بالایی داشته و شاید بالاتر از حتی متوسط نرخ تورم عمومی بوده است و طبیعتاً نمی‌شود متصور شد که از طریق درآمدهای عملیاتی حاشیه سود قبلی را تجربه کرد.»
مدیرعامل سابق پرداخت الکترونیک سامان کیش (سپ) می‌گوید: «این اتفاق شاید در سایر صنایع هم رخ دهد. شرکت‌هایی که در چرخه رشدشان به بلوغی می‌رسند باید بتوانند سرمایه‌گذاری‌های جذابی داشته باشند. سرمایه‌گذاری‌هایی که بتوانند بخشی از درآمدهای خودشان را از آن شرکت‌ها جذب کنند. من خیلی این اتفاق را در شرکت‌های پرداخت ندیده‌ام و وقوع این اتفاق خیلی معدود است و معمولاً سرمایه‌گذاری‌ها جذاب نیست.»
گزارش سالانه شاپرک از وضعیت پرداخت‌های الکترونیکی در سال ۱۴۰۰ می‌گوید ارزش اسمی تراکنش‌ها در حالی رشد ۳۳ درصدی را نسبت به سال ۹۹ تجربه کرده که میزان رشد ارزش حقیقی تراکنش‌ها در این زمان منفی ۵/۰۹ درصد بوده است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد ۱۲ شرکت PSP برای زنده ماندن باید به دنبال یافتن راه‌های جدید باشند.
ارسال دیدگاه